Η Συμμετοχική Επιστασία Γης (Land Stewardship) αποτελεί ένα πρακτικό εργαλείο για τη φύση και τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, που περιλαμβάνει τους ιδιοκτήτες γης και τους χρήστες (αγρότες, κτηνοτρόφους, κ.λπ.) μέσα από εθελοντικές συμφωνίες με οργανισμούς που ασχολούνται με τη διαχείριση της γης. Ως προσέγγιση, προσφέρει ένα αποτελεσματικό μέσο για την συμμετοχή των τοπικών ενδιαφερόμενων φορέων στην άμεση εφαρμογή των βασικών πολιτικών διατήρησης της φύσης, ενσωματωμένη με άλλες προτεραιότητες πολιτικής σε τομείς όπως η γεωργία, η αγροτική ανάπτυξη και η κοινωνική συνοχή.
Η προσέγγιση της επιστασίας γης είναι ευέλικτη και προσαρμόσιμη. Χρησιμοποιεί μια μεγάλη ποικιλία από εργαλεία και πόρους με σκοπό την διατήρηση του τοπίου και των πολιτιστικών αξιών των περιοχών και περιλαμβάνει πολυποίκιλους, ως προς το ειδικό ενδιαφέρον τους, εταίρους, ιδίως ιδιοκτήτες γης, φορείς, επιχειρήσεις, οργανισμούς, ΜΚΟ και χρήστες. Πλεονέκτημα της προσέγγισης αποτελεί το ότι είναι ανοιχτή, προσβάσιμη και χρήσιμη από όλες οι κοινωνικές ομάδες, ενώ παράλληλα μπορεί να οδηγήσει σε σύγχρονη και υγιή διαχείριση των γεωργικών γαιών, υποστηρίζοντας μια βιώσιμη οικολογική γεωργία και δασοπονία, μέσω καινοτόμων ή παραδοσιακών πρακτικών.
Σήμερα, η επιστασία της γης χρησιμοποιείται στις περισσότερες ηπείρους του κόσμου ως εργαλείο διαχείρισης και διατήρησης της φύσης και της βιοποικιλότητας. Στην Ευρώπη, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ευρύτερα και ως πρακτικό εργαλείο για την εφαρμογή και συμπλήρωση πολλών διαφορετικών πολιτικών και νομικών εργαλείων για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας. Μπορεί να συμβάλλει στη δημιουργία ευκαιριών για την διατήρηση της φύσης σε μεμονωμένα κράτη μέλη και περιφέρειες και να συνεισφέρει στη διατήρηση της βιοποικιλότητας σε ολόκληρη την Ευρώπη με άμεση συμμετοχή του κοινού (LIFE and Land Stewardship).
Μέσω του έργου LIFE TERRACESCAPE, η επιστασία της γης θα εφαρμοσθεί ως στρατηγική μέθοδος που παράγει ισχυρή συμμετοχή των τοπικών φορέων και των χρηστών της γης, με σκοπό τη διευκόλυνση της συμμετοχής των ιδιοκτητών και των χρηστών της γης στη διατήρηση της φύσης και του τοπίου της Άνδρου. Πρόκειται για μια καινοτόμα, για τη χώρα μας, προσέγγιση, που αφορά στην εθελοντική συνεργασία μικρο-ιδιοκτητών γης, αγροτών, τοπικής αυτοδιοίκησης, ερευνητικών φορέων, καθώς και τοπικών επιχειρήσεων, για την εφαρμογή περιβαλλοντικά φιλικών πρακτικών καλλιέργειας και προστασίας του αγροτικού τοπίου, με σύγχρονες, κοινωνικά και οικονομικά βιώσιμες πρακτικές. Για τον σκοπό αυτό θα συσταθεί ένας «Οργανισμός Επιστασίας Γης», με στόχο τη διευκόλυνση της ένταξης στο έργο ιδιοκτητών και χρηστών αναβαθμιδωμένης γης, τη νομική και τεχνική υποστήριξη των σχετικών δράσεων, και τη δημιουργία του πλαισίου συνεργασίας με τους εμπλεκόμενους δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς. Για την επέκταση της βιώσιμης αυτής προσέγγισης, θα γίνεται συνεχής προσπάθεια επικοινωνίας για μεταφορά της σχετικής τεχνογνωσίας σε τοπικές ομάδες άλλων νησιών του Αιγαίου.
Για την επιτυχή εφαρμογή της συγκεκριμένης προσέγγισης θα πραγματοποιηθεί συνεργασία με ευρωπαϊκούς οργανισμούς επιστασίας γης με μεγάλη εμπειρία στην υλοποίηση σχετικών δράσεων, για μεταφορά τεχνογνωσίας, όπως ο οργανισμός XTC – Xarxa de Custodia der Territori. Ο XTC ήταν συντονιστής του έργου LIFE LandLife (www.landstewardship.eu) που υλοποιήθηκε με επιτυχία κατά το χρονικό διάστημα 2011-2014 στην Ισπανία. Το συγκεκριμένο έργο συνέβαλε στην προτυποποίηση της έννοιας της επιστασίας γης στην Ευρώπη, στη δημιουργία διαδικτυακών και φυσικών χώρων για την ανταλλαγή και την προώθηση της εμπειρογνωμοσύνης σχετικά με την επιστασία γης και την ανταλλαγή εμπειριών, στην κατάρτιση δημοσίων και ιδιωτικών φορέων μέσω εγχειριδίου (manual), ειδικού εργαλείου (toolkit) και πλατφόρμας υποστήριξης χρηστών (helpdesk), στην ενεργό συμμετοχή πολιτών στις δραστηριότητες του έργου και τέλος, στην προώθηση των συμφωνιών επιστασίας γης.
Βιβλιογραφία
Racinska, I., Barratt, L., Marouli, C. (2015). LIFE and Land Stewardship. Current status, challenges and opportunities. Report to the European Commission. 209 pp.
Sabaté, X., Basora, X., O’Neill, C., and Mitchell, B. (2013). Caring together for nature. Manual on land stewardship as a tool to promote social involvement with the natural environment in Europe. LandLife documents. 177 pp.
Το έργο υλοποιείται με την οικονομική υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.