Οι Πράσινες Υποδομές είναι ένα δίκτυο από φυσικές και ημι-φυσικές περιοχές και πράσινους χώρους που παρέχει οικοσυστημικές υπηρεσίες στις οποίες στηρίζεται η ανθρώπινη ευημερία και ποιότητα ζωής (European Commission 2013).
Η πράσινη υποδομή αποτελεί εργαλείο τόσο για την παροχή οικολογικών, κοινωνικών και οικονομικών ωφελειών μέσω φυσικών λύσεων, που βοηθά στην κατανόηση της αξίας των παροχών της φύσης προς την ανθρώπινη κοινωνία, όσο και για την κινητοποίηση επενδύσεων για την διατήρηση και την αύξηση των ωφελειών αυτών. Οι λειτουργίες της πράσινης υποδομής μπορεί να είναι οικολογικές – περιβαλλοντικές (π.χ. διατήρηση της βιοποικιλότητας, προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή), κοινωνικές (π.χ. παροχή πράσινων χώρων, αναβάθμιση ποιότητας ζωής) και οικονομικές (π.χ. στήριξη τοπικής οικονομίας, δημιουργία εναλλακτικών πηγών εισοδήματος, ενίσχυση τουριστικής και εμπορικής δραστηριότητας).
Ο ρόλος των νησιωτικών αναβαθμίδων ως πράσινων υποδομών
Το νησιωτικό τοπίο του Αιγαίου, και ευρύτερα της Μεσογείου, είναι συνυφασμένο με την λάξευση και χρήση αναβαθμίδων, συνήθως επί των ξηρολιθικών αναλημματικών τοιχίων, οι οποίες εδώ και χιλιετίες επέτρεψαν την καλλιέργεια επικλινών εκτάσεων σε περιθωριακά, φτωχά και ιδιαίτερα άνυδρα εδάφη, υποστηρίζοντας διαχρονικά τις τοπικές παραγωγικές δραστηριότητες (γεωργία, κτηνοτροφία, μελισσοκομία) και, τελικά, την διαχρονική ανθρώπινη αειφόρο διαχείριση της γης και διαβίωση (Πετανίδου 2011, 2015).
Σήμερα, αυτή την κρίσιμη περίοδο κατά την οποία οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής γίνονται αισθητές στον χώρο της Μεσογείου, η διαχρονική χρηστική παρουσία των αναβαθμίδων μπορεί να αποτελέσει σημαντικότατη και εύχρηστη πράσινη υποδομή για τα νησιωτικά οικοσυστήματα, με πολλαπλά οφέλη για την προσαρμογή τους στην κλιματική αλλαγή, συμβάλλοντας (Πετανίδου 2015):
Στο πλαίσιο του έργου LIFE TERRACESCAPE, η επαναχρησιμοποίηση, σε μεγάλη κλίμακα, των αναβαθμίδων μπορεί να λειτουργήσει ως πράσινη υποδομή, αποτελεσματικά και τεκμηριωμένα (π.χ. μέσω περιβαλλοντικών & βιολογικών δεικτών) αναζωογονώντας & εκσυγχρονίζοντας τον πρωτογενή τομέα, καθιστώντας τον οικονομικά και περιβαλλοντικά βιώσιμο & πολυλειτουργικό, στηριζόμενο σε τοπικές ποικιλίες και κλιματικά φιλικές πρακτικές καλλιέργειας, ικανό, σε συνδυασμό με τον τουρισμό και τον πολιτισμό, να υποστηρίξει μια πιο ανθρώπινη τοπική ανάπτυξη.
Βιβλιογραφία
European Commission (2013). Building a Green Infrastructure for Europe. Luxembourg, pp. 24.
Παφίλης Π. (2014). Ξερολιθιές, στηρίγματα βιοποικιλότητας (Τελική Έκθεση). Πρόγραμμα Επιστημονικών Μελετών, Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση – Μελέτες 2013, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθήνας, σσ. 100.
Πετανίδου Θ. (2011). Αναβαθμοί: αναπόσπαστο κομμάτι του νησιωτικού τοπίου. Στο: Σύγχρονα Ελληνικά Τοπία – Γεωγραφική προσέγγιση από ψηλά (Κ. Χατζημιχάλης, Επιμ.), Εκδόσεις Μέλισσα, Αθήνα.
Πετανίδου Θ. (2015). Αναβαθμίδες του Αιγαίου – το παράδειγμα των Δωδεκανήσων. Επιστημονικές Εκδόσεις Παρισιάνου, Αθήνα, σσ. 280.
Το έργο υλοποιείται με την οικονομική υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.